The Mirror of Manipur || Fast, Factual and Fearless.

CorCom observes 11th anniversary; extends greetings

Green paddy fields in Manipur (TFM PHOTO)
0

On the eve of its 11th anniversary. CorCom has paid revolutionary salute to those valiant brave-hearts who have “martyred for the cause of a sovereign Manipur”. The outfit also expressed gratitude to those people who have been supporting the cause and shared the pangs of difficulties faced by the people. In a message issued by its publicity committte, CorCom said that on the occasion, it also extends revolutionary greetings to all the revolutionary groups in WESEA.

TFM Desk

Proscribed oriba CorCom gi publicity committee na thadorakpa message na hairi madudi WESEA da maning tamna panjaramba Manipur (Kangleipak) na British loilamgi khayatta matam khara tarurabasu Manipur (Kangleipak) gi maningtambagi liklam adubudi chaoraba British loilam leingakna hekta kaihanba ngamkhide.

OcrCom na hairi Ing kumja 1907 dagi ching amasung tam anibu khaibung tahanba mawong-gi leingaklon-gi makhada purakkhrabasu ereichasing-gi marakta leinaba senmit-keithelgi mari, hingminnarakpagi likhul amadi maningtambagi ekhou langba adubudi khak manghanba ngamkhide.

Madumakna ing kumja 1891 gi landa Manipur (Kangleipak) gi ningtamba kandaba yade haiba firep loukhi, kanglupki khal tung-oinaramlaga apunba iramdam Manipur (Kangleipak)gi ningtambagidamak lepminnakhi. Matamgi khongleiga iroinana chentharakpa meeyamgi oiba leingak amadi maduga sagonnaba leingaklon-gi echel aduda athouba kayana thawai khubakta haptuna langthengnakhi, lahouba group asina hairi.

CorCom na makha tana panlakli madudi Manipur (Kangleipak) ing kumja 1947, August 14 amasung 15 gi lonnaba ahing da maningtamba amuk hanjinkhi. “British ki makhada leirambadagi ing kumja 1947 ta ningtamle haiduna harao meenok tamjabagi maithong maka lamjaruba adu mapung fadringeida ing kumja 1949 da Manipur (Kangleipak) sak-chu mannadaba anouba loilam India gi khayatta amuk takhi”, hairi CorCom na.

WESEA gi maningtamna panjaramba Furupchasingbu geo-political gi oiba mityeng amagi makhada akanba lanban ama oina semgatlakpa hourakkhi. Masagi oiba senmit (self-reliant) leijaramba lamdam asibu loi keithel (captive market) onthoktuna hiram khudingda meekha polhanduna chaokhatpagi lambidagi inthaba hourakkhi, CorCom na fondoklakli. India na puthokpa potlamsingbu leiba-yonbagi keithel onthoktuna meekha thaba economy ama onthorakkhi. “WESEA bu India gi lanban oina yengbagi wakhallon asigi mami-nat, laining-laisol, senmit amadi leingak paisinba khaktana mapung fahanba ngamkhide. Lamdam asigi chatthariba ningtam lalhoubu namthanabagi mingda, maning tamba leibak anigi marakta muknarakpa matamda sijinnagadaba Regular Army bu ereicha civilian sing-gi marakta thamjinduna chingmee-tammee anibu ngasi faoba lan-gi awa cheitheng piri”, panli CorCom gi message aduda.

CorCom na makha tana hairi, “India na WESEA da meewoibagi hak khongaonariba amadi yelhou meesingi ihou asibu namthariba asimakna lamdam asida leiriba khutlai paibagi muknaba fibham asi Geneva Conventions, 1949 gi matung inna International Conflict amagi chap chaba saktam adumak leire haibasi malemgi meeyam amadi United Nations na khangbiba matam adumak yourabani. Ningtam ihoubu namthabagi lallongda ipa-ipusingna thambiramba ngamkheibu India gi kannabakhakki mityengda mantiknaduna attopa leibaksingbu thembagi lallong oina eikhoigi ngamkhei lam pithokpa leptri. Ereichasingi ningtam ihoubu namthabagi Counter Politics gi saruk ama oina leppa leitana cultural invasion kaya chatthaduna iramdamgi nat amadi lolda yamna chaona cheitheng piri. Fibham asi UNESCO na khangbiduna Manipur (Kangleipak) lol asi mutkhiba yabagi akiba leire haikhrabani”.

Ing kumja 1991 dagi chattharakpa liberalisation gi khongchatta WESEA amadi iramdam Manipur (Kangleipak) yamna chaona cheitheng fanglaba lamdam ama oiba hourakkhre haisu su CorCom na panli.

LOOK EAST POLICY

“Loilamgi machatta yumfam oiba capitalism gi kanglon oiriba LOOK EAST/ACT EAST POLICY na lanban oiraba WESEA bu anouba senmitlon pigani, LAMBI-THONG semgani amadi SOUTH EAST ASIA gi lamdamsing-ga samnahan-gani haiba yukhal marumda ningtam lalhougi mayokta thabak kaya chatthari”, hairi CorCom na.

India na Bangladesh amasung Thailand ga Ing Kumja 2013 da extradition gi khutyek pinakhiba pumnamak lamdam asida houriba Nationality gi ihou asibu namthabagi lallong ngaktani. Kumja 2015 gi August ta semkhiba ASEAN – India Plan of Action gi marumda Security gi oiba wafam kaya India na insinduna lakli. Myanmar ga kilometre 1643 gi International Border leiba WESEA bu India gi mapan thouramgi transit ama oina mityeng thamli. Kaladan Project ki mingda kangfal amadi esing-gi lanban semgattuna WESEA gi senmit amadi ihoubu matam chuppagi oina namthanaba leptana hotnari, hairi CorCom na.

Makha tana hairi madudi LOOK EAST POLICY gi marumda India na yumthangnaba leibakta T-55 Tank sing amadi BN-2 Islander maritime surveillance aircraft amadi deck-based air-defence guns nachingba kaya pisinduna militarisation gi thousil chatthari. Kumja 1997 da safongkhiba BIMSTEC (Bay of Bengal Initiative for Multi-Sectoral Technical and Economic Co-operation) gi thousil makhada India na ‘Counter-terrorism amadi trans-national crime’ thengnabagi mingda WESEA gi yelhoumeesingi ihoubu lanna uhanbata nattana namthabagi lallong kaya leptana chatthari. WESEA da khundaminnariba yelhoumeesingna South East Asia gi leibaksing-gi marakta poram ama oina India na sarou lang kaya leptana thakli haibasi eikhoina matam chuppada kaofade.

ON DRUG ISSUE, POPPY CULTIVATION

Yamna sathiba amana ngasi ngasimakki Drug na nahasingda pirakliba cheitheng asina maram oiduna ireichasingna soknariba ningtambagi lan asigi maikei asi masing yamkhatlakli, hairi CorCom na.

Makha tana fondoklakli madidi, Iramdamgi ngamkhei, senmit amadi leingakki ningtamba ngaknaba lanthenabagi lambi asida Manipur (Kangleipak) na Drug ki achouba keithel ama ollakliba asi yamnamak kiningai oiraba fibham ama oire. Adungei 19 suba chahichagi mayai challakpa matamda British lallonbasingna China bu opium gi achouba keithel onthoktuna naha-ahal khaktana matam adugi Chinese khunnaibu kangkhong chaihankhi. Loilam British na fongna Opium gi potlamsingbu leiba-yonba yahankhi. Masigi mayokta ing kumja 1841 da China da ahanba opium war thokkhi. Opium gi thousil loilamgi machat leiba senmitta thajaba Britain amadi France ani punduna China gi Qing dynasty gi mayokta ing kumja 1856 dagi 1860 faoba anisuba opium war thokkhi.

CorCom na hairi Ngasigi Manipur (Kangleipak) su leppa leitaba opium war amaga loinana hingli. India na NDPS Act, 1985 gi makhada opium thaba thinglabasu poppy pak-sanna thabada India gi lanmee amadi leingakna karisu nachungdana thamli. Masigi achouba maramdi poppy economy asidagi WESEA lamdamda mathou pangliba Indian Army amadi para-military forces singna makhoigi camp singi akoibada poppy pak sanna tharabasu usinnadana leibata nattana, India gi security forces singna fongna drug lallonba anouba wafam natte. “Matam kharagi mamangdagi houna Manipur (Kangleipak) gi chinggi lamsingda poppy thabagi thabak touriba asida India gi lanmee, para military forces (maru oina Assam Rifles) amasung leingakka suspension of operation tounariba khutlai paibasingna sougatpra haibasi meeyamna hainaba wafamni”, hairi CoCom na.

Maramdi poppy thariba mafamsing asiga naknana mathakta pallibasing asigi camp khurak hangdana lei. Makhoigi naton sumangda touribasing asi makhoi khangde ude haiba yaroi. Ngasidi Manipur (Kangleipak) da lam acre 7000 tagi tadana poppy thari haiba report leire hainasu panli. “Manipur (Kangleipak) asi ngasidi drug ki capital ama atamnana olhalle haibasi mayek senglakli. UNDP na faoba WESEA asi drug ki cheitheng chaona nanglaba ‘dark spot’ ni haiba wafam thamkhrabani. India gi lanmee loisang, state police amadi meekhalda yaoriba meewoisingna drug ki lalon-itik asida chaona saruk yabagi wafam asi India na keidoungeidasu chenba yaroi. India gi lanmee loisang gi awangba rank ta leiba Lt. Colonel dagi houraga Chandel ADC gi Chairman nachingba kaya drug ka konnana fabagi wafam meeyamna khanglibani” hairi CorCom na.

Makha tana hairi madudi, “Henna nungnangningai oiribadi kanglup/furupki wakhallongi marumda poppy thabagi thabak chaona chattharakpagi mami ama Manipur (Kangleipak) khunnaida taba hourakpa asini. Kanglup/furupki wakhallonbu inot pinaba hotnaba meewoi khujok kharana ethnic card sannaduna chinggi luchingba sasinnaba kayana chingmee lairabasingbu sinmee oihalli, meekhalgi matamda kanglupki oiba hoo kamsinduna ching-tam anigi marakta singchep leptana thari. Adubu chingda thariba poppy asidagi karakpa senfam adugi kannabadi chingmee meechamsingna fangba ngamde. Kannaba pumnamak senjao paiba amasung awangba famthol paibasingini. Masigisu mathakta umang mangtharakpa, mahousagi khal kaitharakpa amadi hourakliba icha-isusingbu drug ki ipakta langthabani haibasi ningsingminnaba matam youre”.

“Poppy plantation asina Manipur (Kangleipak) Nationalism da thokhalliba khwaidagi tamthiba manghan takhanbadi, masidagi karakpa chaoraba senfam aduna kanglup naibagi wakhallon sagatpada inot piba, furupchasingi marakta ungkhatnaba hengat-hallaktuna apikpa kanglupsingi chingleibak asibu kangkhong chaihallakpa asini, hairi CorCom na.

ELECTIONS AND POPPY MONEY

Masigisu mathakta, poppy dagi tallakpa aronba achouba senfam asina meekhalda thadaduna political power onthoklak-I hairi CorCom na. “India gi election da changliba senyam tannaba hotnabada politician singa drug lallonbasingga naksinnabagi maram oirak-i. Drug trafficker singnasu political power ga naknaba pamlak-i. Drug ka meekhalga mari leinarak-i. Poppy plantation asidagi karakpa achouba senfam kaya meekhalda sijinnaduna ningsingba thoktraba matamdagi nungsi channana punna hingminnaraklaba yelhoumeesingi apunba Manipur (Kangleipak) asibu machet kaya thokna thugaiduna apunba India ama sagatnaba leppa leitana hotnarakli”.

CorCom na makha tana hairi India gi meekhal amadi leingak kanglon na meeyambu chaokhat-hanba khak ngamloi haibasidi eikhoi pumnamakna khangminnaba mathou tai. “Poppy plantation asina India amadi WESEA/Manipur (Kangleipak) anigi marakta chatthariba political/armed conflict asibu mapangal sonthahanbada achouba thoudang louri” haina panli. Thourang asigi matengna India na “Manipur (Kangleipak) India external conflict” asibu eikhoi-masel gi marakki oiba Internal Conflict amagi saktam pinaba hotnari. Kanglup kayana leingak lingduna laklaba Manipur (Kangleipak) da ngasidi drug ki economy ama fongna semgattuna ching-amadi tam anigi marakta muknahanbagi lallong ama India na chatthari. Khutlaigi muknaba leiba mafamsingda drug trafficking-gi khudongchaba attamnana lou-I haibagi wafam asimak International Crisis Group na piba paodam amana haiba leikhrabani, hairi CorCom na.

Makha tana hairi madudi, India gi manung da HIV-AIDS ki cheitheng asi WESEA na khwaidagi chaona fangba lamdam ama oiri. Cheitheng asi drug ki economy asiga yamnamak mari leinei. Masagi senmit leihandraba lamdam amada corruption, nepotism, drug addiction amadi furupsingi marakta muknarakpa haibasi meekha pollaba khunnai amana thengnaba external power singna oihallakpa laiwongni.

CorCom gi matung inna, “Lalhou khudingmakki yanglen saru oiriba naharolsingi mating hatnaba, lalhou namthaba pambasingna matam pumbada hotnei. Madu fangnaba pambei thidunata lei. Masi malemgi mafam khudingmakta thokpa thoudokni”. China, Afghanistan na chingbada masigi khudam watpa natte. Ngasisu India na hanba leitana hanjin hanjin lallong asi chattharakli.

CorCom na ningsinghanli madudi, Ing kumja 1980 gi paringdagi Drug asi sijinnaba hourakkhiduna Manipur (Kangleipak) gi yelhoumee naha kaya maham tahanduna HIV/AIDS ki khayatta tabadu lalhoubasingna kanna hotnaduna tapna tapna laksinba ngamkhi. Meeyamna lalhoubasing mapung fana sougatpikhi. Manipur (Kangleipak) bu poppy thafam amasung mayai kaba drug sungfam onthorakpasi leingakna law and order fagatle, lalhoubagi irang hanthare haibagi achouba khudolni, hairi CorCom na.

“Laalhou gi activity hantharakpaga IOF na makhoigi area of operation na konba maphamsingda Poppy thabada directly/indirectly support touduna ngak senduna lakli, hairi CorCom na. “Eikhoina akaknaba furup ama anida drug lanna sijinnaba amadi lallonbagi thoudang pumnamak namsinbadi chumde. Maramdi furupsing adudasu mareibak maramdamgi meeyamgi khanjaba, nungsijaba amasung katthokpa ngamba meeoi kayasu leiri, haina su panli CorCom na. Group asina hairi, Aduna leibak mangnaba sinba force ka khutsamnana chatpa meeoising khandoklaga maru fangna mutthatnaba meeyam punna changsinminnaba tangaifade.

CorCom na hairi, Thailand da Prime Minister Thaksin Sinawatra gi matamda War on Drug Ing kumja 2003 dagi houkhibadu mai paktuna Thailand da drug ka mari leinaba wathoksi 80% di laksinba ngamkhi. Masiga chap mannana Philippine dasu President Rodrigo Duterte na 2016 dagi War on Drug chatthakhibadu ningsingba tangaifade.

“Manipur (Kangleipak) dadi India masagi leijariba law sing sijinnaduna drug ki wathoksi thingnaba hotnadribasi mana lousillaba lam/occupied territory oibanani”, claim touri CorCom na. Maram aduna Manipur (Kangleipak) meeyamna UN da wakattuna international community na yanaraba Convention on Psychotropic Substances, 1971, Single Convention on Narcotic Drugs, 1961 amasung UN Convention against Illicit Trafficking in Narcotic Drugs and Psychotropic Substances,1988 ki mateng louduna drug na lak-hatlaba lamdamsigi meeyambu kannaba hotnafam thok-i.

“Manipur (Kangleipak) bu India na namduna lousinkhraba matung ngasi faoba isagi fijet-chakcha, nat, senmit amadi leingakki lamda New Delhi da tanglaga hingbagi fibham asi nongma nongmagi hegatlakliba asina India gi poramsingna iramdam Manipur (Kangleipak) chaokhatpagi wakhallon amadi lambi leite haibasi khangminnaba matam youre. Masagi leingak amadi nationality/furup ama oibagi liklam leiba Manipur (Kangleipak) gi yanglen saru oiriba nahasingda drug ki lan ama India na chattharakpa asidagi cheksinhoudrabadi iramdam asi maham taraba khunnai ama oikhragani. Masigumba counter politics asidagi nanthoknaba ireichasingna warep louminnaba amadi mikup nahum singna leiba mathou tare”, hairi CorCom na.

“Aroibada houjik drug ki wathok asida nattana India na chattharakpa namtha leingakki thakliba langgi victim oiribasi lamdam asida khunadaminnariba meeoi kanglup khudingmakni. Maram aduna leibakki luraba tanja asida yeknabagi langda thubagi mahutta, oiriba amadi oirakkadaba fibhamsingbu kanglup furup pumnamakna khangminnaduna thabak paikhatpaga loinana punna hingminnaba, punna thengnaminnaba, punna chaokhatminnanabagi apunba nationalism ama sagattuna chatminnabana henna khumang chaosinba oigani” hairi CorCom na.

You might also like
Leave A Reply

Your email address will not be published.